Özbakım Becerileri Eğitimi
Öz bakım becerileri eğitimi; kişinin kişisel bakım ve temizliğini başkasına bağımlı olmadan gerçekleştirmesi, giysilerini çıkarma ve giyinme işlemlerini kendi başına yerine getirmesi için gerekli olan becerilerin tümüne denilmektedir. Her kişi, bağımsız yaşamın şartı olan banyo, tuvalet ihtiyacı, temizlik ihtiyacını gidermek durumundadır. Öz bakım becerileri eğitimi; çocuk gelişiminin beş gelişim alanı içerisinde yer almaktadır. Bu becerilerin çoğunu okul öncesi dönemde kazandırmak gerekmektedir. Küçük yaşlarda kazanılan öz bakım becerileri çocuğun bütün hayatını etkileme gücüne sahip olmaktadır. Yalnız öz bakım becerilerini tam zamanında kazandırılmazsa, sonra ki yıllarda kazandırmak daha güç olacaktır.
ÖZBAKIM BECERİLERİ NELERDİR?
MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’’ kapsamının içinde yer alan öz bakım becerileri, belirli temel davranış ve becerileri, alışkanlıkları içerir. Öz bakım becerilerinin alt becerileriyse şu şekildedir:
- Bedensel temizlik kuralları, becerileri
- Giyinme ile ilgili beceri geliştirilmesi
- Yaşam alanlarını düzenlemeyle ilgili beceriler ve kurallar
- Yeterli dengeli beslenme ile ilgili beceri ve alışkanlıklar
- Dinlenme ile ilgili alışkanlıklar
- Günlük yaşam becerileriyle ilgili araç-gereçleri kullanma becerileri
- Kendini tehlike anında kazalardan koruma becerileri
- Sağlığı ile ilgili önlem alma beceri ve alışkanlıkları olarak sıralamak mümkündür.
Ailenin ve okulun bu belirtilen hususlarla ilgili beceri ve alışkanlıkları çocuklara kazandırması gerekmektedir. Okulda verilen eğitim programları, öz bakım becerileriyle birçok kazanım elde edilmiş olunacaktır. Bu kazanımlar, çocuğa okulda yıllık program dahilinde kazandırılmaya çalışılmaktadır. Önemli bir nokta belirtmek gerekir ki; ev ortamında destekleyici çalışmaların yapılması süreci daha çok kolaylaştıracaktır.
PEKİ, ÖZBAKIM BECERİLERİ KAZANDIRILMAZSA SONUÇ NE OLUR?
- Öz bakım becerileri gelişmeyen çocukların yaşam kalitesi düşecektir. Beceri kazanılmaması halinde, yaş aldıkça çocuğun karşılaştığı risklerde daha büyük olacaktır. Öz bakım becerisi gelişmeyen çocukların sosyal ilişkilerinde sorunlar meydana gelmektedir. Kişisel değeri ile ilgili sorunlar meydana gelecektir. Güvenlik açısından öz bakım becerisi gelişmeyen çocuklar daima tehlikededir. Günlük hayatla ilgili bir yaşam düzeni, rutini oluşmamış olacaktır.
36-48 AYLIK ÇOCUKLARIN ÖZBAKIM BECERİLERİ:
- Yardımla giyinmesi,
- Kendine ait eşyaları toplaması
- Dişlerini yardımla fırçalaması
- Tuvalet gereksinimini yardımla gidermesi
- Saçını yardımla taraması
- Dişlerini yardımla fırçalaması,
- Yüzünü, ellerini, ayaklarını yardımla yıkayıp, kurulaması,
- Giysilerinin ön ve arkasını ayırt ederek giyer,
- Düğmesiz, bağsız giysileri yardımsız çıkarır.
- Kendi kendine yemek yer,
ÖZBAKIM BECERİLERİ GELİŞMESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖNEMLİ DETAYLAR:
- Zamana yayılarak öz bakım becerisi kazandırılması gerekir.
- Ebeveyn aşırı müdahaleci olmaktan kaçınmalıdır.
- Kesinlikle zorlama olmamalıdır.
- Çocuk bir beceriyi yapamadığında kızılmamalıdır.
- Çocuğa her fırsatta model olunmalıdır.
- Küçük ödüllendirmeler yapılmalı ancak maddi ödüllerden çok sosyal ve sembolik ödüllere yer verilmelidir.